“Dưới khung trời ngát xanh” là tập truyện dài từ khi còn ở dạng bản thảo đã đoạt Giải Khát vọng Dế Mèn của Giải thưởng Thiếu nhi Dế Mèn lần thứ 5, năm 2024 do Báo Thể thao và Văn hóa - Thông tấn xã Việt Nam tổ chức.

Nhà thơ Lữ Mai.

Tập truyện dài Dưới khung trời ngát xanh do Linh Lan Books phối hợp Nhà xuất bản Văn học ấn hành tháng 8/2024 có dung lượng 140 trang, chia thành 14 chương, gồm: Mềm như tơ, Lều cỏ, Đắng ngọt chôm chôm, Hương đồi, Đuôi thằn lằn, Đám ma châu chấu, Vòm cống bí ẩn, Bí mật về chiếc bóng, Làng có khách, Ao Sao Ao Dành, Hang cua núi, Người lớn kể, Theo bà đi chợ, Hoa Đón Thu. Tác phẩm tái hiện cuộc sống rộn rã thanh âm, sinh động sắc màu của đám trẻ xóm Đồi, làng Ghe - nơi được núi sông bao bọc bốn phía. Ký ức tuổi thơ ấy tuy nghèo khó, thiếu thốn nhưng tràn đầy tình yêu thương, nên thơ và vô cùng đẹp đẽ. Ở đó, người đọc có thể hòa vào nhịp điệu hồn nhiên của tuổi thơ trong hành trình kỳ thú của trẻ làng trẻ xóm, từ nhỏ đã tự lập, đùm bọc, chia sẻ với nhau và với cộng đồng. Chúng vui thú với vườn tược, ruộng đồng, quê hương bản quán; cùng nhau đắm say trong những trò vui, như: đổ lỗ dế, dựng lều cỏ, bẫy chuồn chuồn... hay cả những trò nghịch dại là cành xoan trêu ngỗng, trêu tổ ong vàng... Trong lời mở đầu, nhà thơ Lữ Mai chia sẻ: “Nhiều năm sau khi rời xa ngôi làng nhỏ bé của mình - ngôi làng được núi đồi và dòng sông Lèn bao bọc bốn phía - tôi mới có thể đặt bút viết về nơi ấy. Những hình ảnh đầu tiên hiện lên gọi về ký ức tuổi thơ đầy ắp kỷ niệm”.

Song song với mạch truyện, tác giả đã khắc họa được vẻ đẹp của thiên nhiên, cuộc sống thôn dã với dòng sông uốn lượn, núi đồi bao phủ, ao chuôm, đồng bãi, mùa vụ… hòa quyện với nếp sống hiền hòa, mộc mạc, giàu bản sắc nông thôn. Nơi đó, theo những nhịp chuyển mùa là sự rung rinh xao xác của con người và cảnh vật. Tác phẩm như một bức tranh ngập tràn màu xanh và nhiều chi tiết như: đường đê, bờ ao, làn khói, hương đồi, côn trùng... được tác giả miêu tả khá tỉ mỉ, trau chuốt. Kết nối mạch truyện đó chính là giá trị tinh thần thể hiện qua sự gắn bó, yêu thương với đủ các cung bậc cảm xúc của con người, cảm động có, ly kỳ có và sâu xa, sâu nặng chơn nữa chính là sự kết nối, tri ân của thế hệ tương lai với lịch sử, với quá khứ hào hùng của dân tộc, những anh hùng đã làm nên tên đất, tên làng. Nhiều chương trong tác phẩm có thể sẽ mang đến niềm xúc động với độc giả, đó là Ao Sao Ao Dành, là những bông hoa Đón Thu trắng muốt, thơm ngát gắn với câu chuyện đau thương, hào hùng của chiến tranh mà dư âm còn đọng lại tận mai sau.

“Dưới khung trời ngát xanh” không chỉ hướng đến đối tượng thiếu nhi mà đó còn như một phần những trang hồi ức của thế hệ cuối 8x, đầu 9x - cùng thời với tác giả và cả những con người yêu văn chương, yêu thiên nhiên, xúc động trước giá trị nhân văn sâu thẳm, muốn tìm về với khung cảnh nơi làng quê yên bình để làm dịu đi tâm hồn mình giữa xã hội ồn ào, náo động. Như đánh giá từ Hội đồng Giám khảo Giải thưởng Thiếu nhi Dế Mèn, tác giả Lữ Mai kể về tuổi thơ riêng nhưng lại chạm được vào tuổi thơ chung của nhiều người, để rồi ai cũng có thể bắt gặp mình đâu đó nơi đây.

Là một tác phẩm văn học thiếu nhi, nhưng tác giả không quên sự kết nối ký ức, chị chia sẻ: “Chúng ta tiến đến tương lai nhưng không bao giờ lãng quên quá khứ. Nhận thức và tri ân là điều cần thiết và phải hoàn toàn tự thân, tự nguyện. Khắp Tổ quốc ta, có nơi đâu mà không có hy sinh, có người nằm lại để chúng ta được sống trong hòa bình độc lập? Khi ta nghĩ về quá khứ, dù quá khứ đó đã rất xa, ta không nếm trải, thì chính chúng ta sẽ nhận được những giá trị vô cùng sâu sắc mà không dễ đo đếm, cắt nghĩa. Nó giúp cho mỗi bước đi, mỗi nghĩ suy của ta trở nên ý nghĩa hơn”.